Xogos Populares en Educación Física. Programa Xogade

Esta semana comezamos a desenvolver nas clases de educación física unha Unidade Didáctica de Xogos Populares aproveitando o material que nos prestan dende o programa Xogade. Na sesión de hoxe os nenos de 3º e 4º gozaron poñendo a proba a súa puntería cos xogos dos bolos e da Chave

A CHAVE Trátase dun xogo xenuinamente galego (incluídas as áreas culturalmente galegas dos territorios administrativos de Asturias e León), aínda que semellante a outras prácticas de lanzamento e de precisión doutras culturas peninsulares.

Para practicar este xogo abonda cunha chave (de diferentes tipos en cada zona do país) e cunhas moedas gordas (os pellos) que son lanzadas contra aquela a unha distancia duns 20-30 pasos. O xogo practícase singularmente por parellas, aínda que son factibles competicións individuais e por equipos, e mesmo se utiliza un lanzamento previo para elixir parella.

O sistema de puntuación é complexo e diferente en cada zona do país. Non obstante, basicamente obtéñense oito puntos por cada pello que toque a chave, e incluso un punto para o pello máis próximo cando ninguén atinou. Así e todo, cando a tirada tivo igual éxito nas dúas parellas, ningunha delas anotará ningún punto.

------------------------------------------------------

Os birlos presentan infinidade de variantes en Galicia. Utilízase como exemplo a modalidade de birlos de lastra, do Norte de Lugo.

Precísanse dúas ou máis bólas, construídas de madeira dura e de un a tres quilos, e de cando menos 9 birlos. Debe observarse que tanto uns como outros escachan ou deterióranse con facilidade, e de aí a necesidade de ter repostos. Os birlos teñen entre 7-10 cm de altura, e hainos sen tornear, cos dous extremos cortados permitindo mantelos dereitos no chan, e torneados, cunha soa cara de apoio e coa outra en forma de lámpada eléctrica. As bólas son esféricas, duns 15 cm de diámetro e, a diferencia doutras modalidades, non teñen buratos para suxeitalas.

O xogo practícase nun terreo chan e libre, no que se marca, a zona de lanzamento, o fite, a liña de 15 e a liña de 20 (cando o terreo é suficiente, pódese marcar incluso a de 30). Aínda que non é imprescindible, cómpre que no extremo final do campo exista un obstáculo natural que pare os birlos, dado que é relativamente fácil extravialos.

Interveñen cando menos dous xogadores/as enfrontados, aínda que poden participar catro ou máis, por parellas ou equipos. Situados os nove birlos no seu lugar (permanentemente marcado enriba dunha laxe dura), arrebólase a bóla contra eles tratando de tirar o maior número posible. A puntuación, dun xeito sintético, obtense do seguinte xeito:

- Aqueles birlos que non cheguen á liña de quince obteñen tres puntos cada un.

- Os que pasen da liña de quince, quince puntos cada un.

- Os que pasen da liña de vinte, vinte puntos cada un.

- En contra de todo o dito, aasí e todo, se a bóla non pasa da liña de quince, o xogador/a en cuestión nin suma nin resta puntos.

As partidas acórdanse a sesenta puntos, e gaña o xogador/a, a parella ou o equipo que antes os acade.